Ứng dụng hiệu quả các nghiên cứu vào hoạt động dự báo, cảnh báo mưa, lũ

Nhân viên phòng Dự báo thời tiết (Trung tâm Khí tượng Thủy văn Quốc gia) tổng hợp số liệu, theo dõi, theo dõi diễn biến bão. Ảnh tư liệu: Trọng Đạt/TTXVN

Theo Giáo sư, Tiến sỹ Trần Hồng Thái, Tổng cục trưởng Tổng cục Khí tượng Thủy văn, hiện ngành Khí tượng Thủy văn có nhiều nghiên cứu đã và đang được ứng dụng tại Việt Nam. Cùng với đó, ngành đã và đang chú trọng đến công tác phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu vận hành trang thiết bị, công nghệ mới thông qua nhiều hình thức như các chương trình hợp tác quốc tế, các đề án, dự án… Chất lượng nguồn nhân lực của ngành được nâng lên, nhiều nghiên cứu được ứng dụng hiệu quả vào các hoạt động nghiệp vụ như dự báo, cảnh báo về mưa, lũ, góp phần cung cấp các thông tin liên quan đến lĩnh vực khí tượng thủy văn một cách kịp thời, chính xác. Từ đó, người dân chủ động ứng phó với các tình huống thiên tai để giảm nhẹ thiệt hại, phát triển kinh tế - xã hội.

Công trình nghiên cứu nâng cao năng lực dự báo mưa lũ của tác giả Nguyễn Hoàng Minh, Dự báo viên Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, đã đề xuất một phương pháp nâng cao năng lực dự báo mưa, lũ của một cặp mô hình khí tượng thủy văn bằng cách tạo ra lượng mưa tổ hợp (EPP) kết hợp với lượng mưa dự báo dựa trên ra đa và sai số không gian của lượng mưa dự báo. Lượng mưa tổ hợp được tạo ra bằng mô phỏng Monte - Carlo dựa trên độ chính xác của mô hình số trị (NWP) ở khung thời gian trước, sau đó tích hợp với lượng mưa dự báo từ ra đa để tạo ra một hỗn hợp dự báo. Hỗn hợp này tiếp tục được hiệu chỉnh bằng việc giảm thiểu sai số không gian của lượng mưa dự báo, yếu tố có đóng góp đáng kể đến độ chính xác dự báo lũ.

Công trình nghiên cứu ứng dụng mô hình MIKE URBAN cảnh báo ngập lụt cho khu vực nội thành Hà Nội của tác giả Đinh Thị Hương Thơm, Võ Văn Hòa (Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Đồng bằng Bắc Bộ) đã thiết lập công nghệ và vận hành hệ thống cảnh báo ngập lụt cho khu vực nội thành Hà Nội. Hệ thống thoát nước gồm cống, hố ga, các đập bơm và các sông trong khu vực được mô phỏng trong mô hình MIKE URBAN cùng với số liệu 13 trạm đo mưa tự động, số liệu mưa ước lượng vệ tinh và số liệu mưa dự báo từ mô hình hạn với hạn dự báo là 24 giờ. Các kết quả có thể ứng dụng trong lập kế hoạch ứng phó và xây dựng các bản tin cảnh báo ngập lụt nhằm hạn chế tối đa những thiệt hại do ngập lụt gây ra.

Ứng dụng thử nghiệm dự báo số ngày nắng theo mùa tại Việt Nam năm 2022 bằng phương pháp tương quan CANON của nhóm tác giả Mai Văn Khiêm, Hoàng Phúc Lâm, Nguyễn Văn Hưởng, Hoàng Thị Mai, Trần Ngọc Văn, Trần Quang Điệp, Nguyễn Thanh Hoa, Trịnh Thùy Nguyên, Lê Dương Diệu Linh (Trung tâm dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia). Nhóm tác giả sử dụng 3 nhân tố tham gia dự báo gồm các trường nhiệt trung bình, nhiệt độ tối cao và áp cao cận nhiệt. Sau khi xác định mối quan hệ giữa các nhân tố trên với số ngày nắng nóng đo được trên gần 200 trạm trải khắp cả nước.

Kết quả chỉ ra rằng, vào mùa từ tháng 3-5, hầu hết các mô hình đều mô phỏng số ngày nắng nóng, nắng nóng gay gắt có xu hướng xuất hiện thấp hơn so với trung bình nhiều năm cùng thời kỳ (xác xuất 60-75%). Trong khi các mùa từ tháng 4-6, 5-7, 6-8 và tháng 7-9, số ngày nắng có xu hướng xuất hiện cao hơn, chỉ riêng một số nơi ở miền Nam Tây Nguyên và Đông Nam Bộ lại có xu hướng thấp hơn so với trung bình nhiều năm cùng thời kỳ. Dự báo được áp dụng thử nghiệm tại một số thành phố: Hà Nội, Đà Nẵng, tỉnh Bình Phước, kết quả cho thấy số ngày nắng nóng thấp hơn trung bình nhiều năm vào tháng 3-5 và tháng 4-6 tại thành phố Đà Nẵng. Từ các mùa tháng 5-7, 6-8 và 7-9, số ngày nắng đều có xu hướng cao hơn trung bình nhiều năm lần lượt là 39 ngày (trung bình nhiều năm là 35 ngày), 42 ngày (trung bình nhiều năm là 38 ngày), 33 ngày (trung bình nhiều năm là 24 ngày)...