TP Hồ Chí Minh: Cần đánh giá tác động toàn diện của việc điều chỉnh bảng giá đất

Đây là ý kiến của các đại biểu chia sẻ tại hội nghị phản biện xã hội đối với dự thảo Quyết định điều chỉnh Quyết định số 02/2020/QĐ-UBND ngày 16/1/2020 của UBND Thành phố Hồ Chí Minh quy định về bảng giá đất trên địa bàn Thành phố, do Ủy ban MTTQ Việt Nam Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức chiều 12/8.

Tháng 7 vừa qua, dự thảo Quyết định về điều chỉnh bảng giá đất trên địa bàn được Sở Tài nguyên và Môi trường Thành phố Hồ Chí Minh công bố thu hút sự quan tâm rất lớn của người dân, doanh nghiệp bởi bảng giá này tăng cao và thời gian áp dụng đột ngột, tác động đến nhiều đối tượng.
 
Cụ thể, bảng giá đất điều chỉnh lần này phổ biến tăng từ 10-20 lần so với bảng giá đất hiện hành, có nơi tăng ở mức 30-50 lần. Bảng giá đất được áp dụng cho 12 trường hợp, quy định cụ thể ở 4.565 tuyến đường, tăng thêm 557 tuyến so với bảng giá đất hiện tại.
 
Theo Sở Tài nguyên và Môi trường Thành phố Hồ Chí Minh, bảng giá đất điều chỉnh này chỉ áp dụng từ ngày 1/8 đến hết ngày 31/12/2024, sau đó sẽ tổng kết, đánh giá tác động về mặt kinh tế, xã hội từ đó tiếp tục điều chỉnh bảng giá đất để áp dụng từ ngày 1/1/2025 đến ngày 31/12/2025. Chủ trương xây dựng bảng giá đất lần đầu áp dụng từ ngày 1/1/2026 theo quy định tại Khoản 3, Điều 159 Luật Đất đai 2024 sẽ được Sở Tài nguyên và Môi trường Thành phố thuê đơn vị tư vấn thực hiện, đảm bảo đúng theo quy định.

Bà Nguyễn Thị Kim Thúy, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam Thành phố Hồ Chí Minh nhận định, việc thực hiện bảng giá đất hiện nay phát sinh nhiều bất cập, hạn chế, không còn phù hợp quy định pháp luật và thực tiễn. Việc điều chỉnh bảng giá đất lần này được kỳ vọng góp phần thúc đẩy công tác đền bù giải phóng mặt bằng nhiều dự án trên địa bàn Thành phố như Vành đai 3, rạch Xuyên Tâm, kênh Đôi... Bởi giá mới tiệm cận thị trường dễ nhận được sự đồng thuận của người dân vì các mức hỗ trợ, đền bù đều sẽ tăng lên. Các dự án, công trình trọng điểm được đầu tư bằng nguồn vốn ngân sách sẽ đúng tiến độ, không bị ách tắc. Ngoài ra, việc áp dụng bảng giá đất mới góp phần ổn định và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố, đảm bảo cho thị trường ngày càng minh bạch hơn. Khắc phục những tồn tại của bảng giá đất hiện hành và đảm bảo công bằng khi thực hiện nghĩa vụ tài chính về đất đai đối với người dân.
 
Theo ông Trần Đình Trữ, Phó Chánh Thanh tra Thành phố Hồ Chí Minh, mặc dù có đủ cơ sở pháp lý để xây dựng bảng giá đất điều chỉnh nhưng Sở Tài nguyên và Môi trường cần cân nhắc trong vấn đề này nên chăng điều chỉnh giá đất ở một tỷ lệ nhất định để hài hòa lợi ích của các bên. Giá đất điều chỉnh trong dự thảo được Sở xây dựng ở mức tiệm cận với thị trường khoảng 70%, có thể điều chỉnh tỷ lệ tiệm cận một cách hài hòa, tránh tăng đột ngột.

Luật sư Nguyễn Văn Hậu, Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, dự thảo Quyết định điều chỉnh bảng giá đất chưa thực sự phù hợp tình hình thực tế, tạo áp lực tài chính lớn đối với người dân. Thực tế, nhu cầu chuyển mục đích sử dụng đất từ nông nghiệp sang đất ở đất để cho con xây nhà, an cư của người dân tại các huyện khá lớn. Nhiều trường hợp qua nhiều thế hệ vẫn chưa đủ tiền để chuyển mục đích sử dụng đất, xây dựng nhà ở hoặc tách thửa cho con. Các trường hợp hộ gia đình, cá nhân đang trong giai đoạn thực hiện hoặc chuẩn bị thực hiện thủ tục đăng ký đất đai cũng sẽ chịu ảnh hưởng rất lớn nếu như áp dụng bảng giá đất mới ngay lập tức.

Luật sư Nguyễn Văn Hậu lo ngại việc giá đất tăng mạnh chỉ sau khoảng thời gian ngắn có thể gây ra phản ứng tiêu cực trong cộng đồng. Mặt khác, giá đất tăng sẽ ảnh hưởng đến tâm lý thị trường; đồng thời khiến chi phí vốn đầu vào tăng lên, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả đầu tư, hiệu quả của việc thực hiện dự án, "bóp nghẹt" động lực đầu tư của doanh nghiệp. Giá đất tăng có những tác động tích cực tới đối tượng người dân có đất bị thu hồi vì được bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thỏa đáng hơn, giúp nguồn thu ngân sách nhà nước từ đất tăng thêm trong thời gian tới... Tuy nhiên cũng kéo theo đó là chi phí bồi thường, giải phóng bằng tăng lên, làm tăng chi phí đầu tư, kể cả dự án đầu tư công và dự án của các doanh nghiệp tư nhân; tác động bất lợi đến cả dự án nhà ở xã hội…

Theo Luật sư Nguyễn Văn Hậu, Luật Đất đai 2024 có quy định cho phép tiếp tục áp dụng bảng giá đất hiện nay cho đến hết ngày 31/12/2025, vì thế Thành phố nên tiếp tục áp dụng theo bảng giá đất hiện hành. Trong thời gian đó có thể tiếp tục nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung Dự thảo Quyết định bảng giá đất cho phù hợp tình hình thực tế, đúng quy định pháp luật. Trong đó, cần thiết phải đánh giá tác động toàn diện vì bảng giá đất điều chỉnh tác động đến nhiều nhóm đối tượng, đặc biệt là đời sống kinh tế, xã hội của người dân. Từ đó, xác định được mức giá tối ưu, bảo đảm hài hòa lợi ích giữa nhà nước, người sử dụng đất và nhà đầu tư trong việc định giá đất.

Nhiều ý kiến tại hội nghị cũng thống nhất rằng cần thiết có sự điều chỉnh giá đất nhưng phải thực hiện từng bước, với mức tăng và thời gian áp dụng phù hợp.