Cà Mau: Tháo gỡ khó khăn trong thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải sinh hoạt

Tại phiên họp, Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau Huỳnh Quốc Việt thông tin, trong năm 2022, tổng lượng rác thải toàn tỉnh là khoảng 628 tấn/ngày. Công tác phân loại rác tại nguồn trong thời gian qua dù có triển khai nhưng kết quả đạt được không cao.

Theo thống kê năm 2022, tổng khối lượng rác thải đã tiếp nhận, xử lý tại 2 điểm xử lý rác thải (Nhà máy xử lý rác thải  thành phố Cà Mau và bãi chôn lấp rác thải tại thị trấn Rạch Gốc, huyện Ngọc Hiển) khoảng 80.892 tấn. Tỷ lệ rác thải chưa được thu gom, xử lý, còn xả thải ra môi trường không đúng quy định tại khu vực đô thị hiện còn khoảng 12,2% và khu vực nông thôn khoảng 11,7%.

Nhà máy xử lý rác thải thành phố Cà Mau hiện đang tiếp nhận, xử lý khối lượng rác cao hơn công suất thiết kế là 200 tấn/ngày, nhưng lượng rác đưa vào nhà máy khoảng 220 tấn/ngày, gây quá tải tại một số thời điểm. Toàn tỉnh có 8 đơn vị thực hiện việc thu gom, vận chuyển rác thải sinh hoạt, trong đó có 7 đơn vị vận chuyển rác về Nhà máy xử lý rác thải thành phố Cà Mau và 1 đơn vị vận chuyển rác về bãi chon lấp rác thải tại thị trấn Rạch Gốc, huyện Ngọc Hiển.

Theo phản ánh của các cơ quan, đơn vị có liên quan, việc thu tiền dịch vụ thu gom, vận chuyển rác trong nhân dân đạt hiệu quả chưa cao, vẫn còn nhiều trường hợp không đóng phí dịch vụ, dẫn đến nguồn thu không đảm bảo chi, ảnh hưởng đến hoạt động của đơn vị cung ứng dịch vụ.

Thời gian qua, ngân sách địa phương hỗ trợ việc thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải sinh hoạt. Tổng hợp giai đoạn từ năm 2012 - 2022, ngân sách tỉnh bổ sung kinh phí cho các địa phương chi vận chuyển, xử lý rác sinh hoạt là hơn 280 tỷ đồng. Riêng đối với Nhà máy xử lý rác thải thành phố Cà Mau, UBND tỉnh đã giao cho UBND thành phố Cà Mau kiểm soát theo khối lượng rác đầu vào và đầu ra để xác định khối lượng làm cơ sở thanh toán chi phí xử lý rác thải theo quy định. Trong thời gian nêu trên, tổng khối lượng rác thải vận chuyển về nhà máy là hơn 609.000 tấn, kinh phí đã thực hiện là hơn 204 tỷ đồng.

Tại phiên họp, các đại biểu đã nêu lên nhiều thực trạng cần được giải quyết triệt để trong thời gian tới nhằm hạn chế tối thiểu các thiệt hại có thể xảy ra cho môi trường của địa phương. Điển hình như công tác phân loại rác sinh hoạt tại nguồn theo quy định (đến ngày 31/12/2024 sẽ xử phạt theo Nghị định số 45/2022/NĐ-CP), tuy nhiên trên thực tế vẫn còn một bộ phận người dân rất thờ ơ. Đại biểu Nguyễn Minh Đương quan tâm đến hiện trạng các bãi chôn lấp rác tạm cũng như tình hình vệ sinh môi trường tại những điểm tập kết rác thải. Bên cạnh đó, cần có giải pháp nhằm đảm bảo tính răn đe, nhất là xử phạt nghiêm đối với hành xả rác thải ra môi trường. Một số đại biểu nêu việc cả tỉnh Cà Mau hiện nay chỉ có một nhà máy xử lý rác thải, đặt tại một phường của thành phố Cà Mau. Tình trạng này đã khiến rác từ khắp nơi chuyển về là điều bất hợp lý…

Giải đáp vấn đề xử lý rác tại nguồn, ông Trịnh Văn Lên, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường cho rằng, công tác tuyên truyền hiện chưa mang lại hiệu quả như mong muốn. Dù thẩm quyền xử phạt ở cấp cơ sở thuộc về Công an viên, tuy nhiên Sở vẫn chưa có đủ số liệu từ cơ sở để khẳng định sự hiệu quả của việc này.

“Đến tháng 10 này sẽ thí điểm việc phân loại rác tại nguồn tại Phường 2, thành phố Cà Mau, sau đó đến tháng 6/2024 sẽ áp dụng toàn tỉnh. Riêng tại huyện Ngọc Hiển, tất cả rác thải đều chôn lấp, việc áp dụng phân loại rác tại nguồn trước mắt chỉ để… quen dần, rác vẫn cần phải vận chuyển về Nhà máy rác thải thành phố để xử lý”, ông Trịnh Văn Lên chia sẻ đồng thời thừa nhận, việc mời gọi nhà đầu tư nhà máy xử lý rác thải gặp rất nhiều khó khăn dù địa phương đã chủ động về mặt bằng.

Một vấn đề quan trọng khác cũng được nêu ra tại phiên giải trình là đơn giá liên quan đến lĩnh vực thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải còn khá thấp. Theo ông Tô Hoài Dân, đại diện Nhà máy xử lý rác thải thành phố Cà Mau, mức 350.000 đồng được áp dụng từ năm 2015 đến nay, trong khi mọi chi phí đầu vào đều tăng như: Nhiên liệu từ mức 15.000 đồng/lít nay tăng hơn 20.000 lít; lương tối thiểu vùng qua 6 lần điều chỉnh tăng hơn 1 triệu đồng… Từ thực tế trên nên trong 10 năm qua, nhà máy đã lỗ hơn 184 tỷ đồng.

Nói về đơn giá thu gom qua nhiều năm chưa được điều chỉnh, như trên địa bàn thành phố Cà Mau là 28.000 đồng/hộ/tháng, ông Bùi Tứ Hải, Phó Chủ tịch UBND thành phố Cà Mau cho rằng, mức giá trên là quá thấp, các đơn vị thu gom sẽ không đủ nguồn để tái đầu tư, cần xem xét nâng lên ở mức phù hợp để đơn vị thu đủ chi.

Về vấn đề này, Chủ tịch Uỷ ban nhân dân tỉnh Cà Mau Huỳnh Quốc Việt nhìn nhận, đơn giá xử lý rác thải sinh hoạt trên địa bàn tỉnh hiện được áp dụng theo đơn giá ban hành từ năm 2015, qua đó chỉ hỗ trợ một phần kinh phí cho công tác xử lý rác thải. Trong khi đó, đơn giá vận chuyển rác thải trên địa bàn tỉnh được ban hành vào năm 2016. Đến nay, qua nhiều lần tăng lương tối thiểu vùng, giá nguyên vật liệu, nhân công và các khoản chi phí khác đều tăng so với trước đã ảnh hưởng nhiều đến hoạt động tái đầu tư của các đơn vị thu gom, xử lý rác thải.

Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau cũng cho biết đã giao Sở Xây dựng khẩn trương tham mưu xây dựng định mức và giá dịch vụ xử lý rác thải tại Nhà máy xử lý rác thải thành phố Cà Mau. Đến nay, địa phương đã hoàn thành việc xây dựng định mức và giá dịch vụ, tuy nhiên căn cứ theo quy định tại khoản 5 Điều 79 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 thì vấn đề này phải được Bộ Tài nguyên và Môi trường xem xét, cho ý kiến. Được biết hiện nay, Bộ Tài nguyên và Môi trường đang khẩn trương xây dựng dự thảo nội dung quy định về định mức kinh tế, kỹ thuật về thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt, tổ chức lấy ý kiến của các đơn vị liên quan trước khi ban hành để hướng dẫn địa phương triển khai thực hiện.

Chủ tịch UBND tỉnh Huỳnh Quốc Việt khẳng định, đã đầu tư là phải có lợi nhuận và đó cũng là mong muốn của tỉnh khi kêu gọi đầu tư. Xây dựng thêm các nhà máy xử lý rác thải là nhu cầu thực tế của sự phát triển. Tuy nhiên trong quá trình đó cũng cần tính đến thu gom và nâng cao công nghệ xử lý rác thải công nghiệp, chất thải rắn, chất thải nguy hại… Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau Huỳnh Quốc Việt lưu ý, thời gian tới cần khảo sát, đề xuất về việc đưa ra đơn giá thu gom, xử lý rác thải phù hợp với tình hình thực tế.

Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau cũng kêu gọi người dân cần nâng cao ý thức và trách nhiệm trong xử lý rác thải, vì hành động xả rác thải ra môi trường không đúng quy định sẽ ảnh hưởng đến môi trường sống thực tại và cả trong tương lai, rất khó khắc phục. Cùng với đó là tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm minh đối với các cá nhân, tổ chức xả rác sai quy định; mong muốn người dân ủng hộ chủ trương phân loại rác thải tại nguồn...