Đề cử Giám đốc NASA: Cuộc cách mạng Sao Hỏa đang đến?

Giám đốc đề cử NASA, Jared Isaacman. Ảnh: nasaspaceflight.com

Việc Tổng thống đắc cử Donald Trump đề cử ông Jared Isaacman làm giám đốc NASA dự báo những thay đổi lớn tại cơ quan không gian này, đặc biệt là với các sứ mệnh đưa con người lên Mặt Trăng và Sao Hỏa. Dù các quyết định cụ thể về chương trình Artemis sẽ phụ thuộc vào người lãnh đạo mới, nhưng việc bổ nhiệm Isaacman có thể sẽ thúc đẩy các nỗ lực của SpaceX và tăng cường sứ mệnh thám hiểm sao Hỏa.

Đề cử Isaacman - nguồn cảm hứng từ Elon Musk

Lựa chọn này có vẻ lấy cảm hứng từ tỷ phú công nghệ Elon Musk, người ngày càng thân thiết với Tổng thống đắc cử Mỹ. Isaacman đã xây dựng mối quan hệ sâu sắc với ông trùm công nghệ trong 5 năm qua; đầu tiên, với tư cách là một khách hàng tư nhân, sẵn sàng tự bỏ tiền túi để tài trợ cho chuyến bay vào vũ trụ, sau đó là với tư cách là cộng tác viên trong các dự án ngày càng tham vọng. Và cũng là một cổ đông. Năm 2021, công ty xử lý thanh toán của Isaacman, có tên Shift4, đã đầu tư 27,5 triệu USD vào cổ phiếu SpaceX, công ty hàng không vũ trụ của Musk.

Isaacman đã lên vũ trụ hai lần. Cả hai lần, ông đều là chỉ huy sứ mệnh, không có sự trợ giúp của các phi hành gia chuyên nghiệp, và với các thành viên phi hành đoàn được chọn thông qua quay xổ số hoặc trong số các nhân viên SpaceX chỉ được đào tạo cơ bản. Ông là một phi công lão luyện, quen với việc lái một trong những máy bay chiến đấu mà ông sử dụng để cung cấp dịch vụ đào tạo cho các phi công quân sự.

Cam kết của Isaacman đối với SpaceX mạnh mẽ đến mức điều đầu tiên cần mong đợi là sự tham gia lớn hơn của công ty này với NASA, nơi mà họ đã thiết lập các hợp đồng trị giá gần 5 tỷ USD trong một chương trình kéo dài đến năm 2030 .

SpaceX và sứ mạng Artemis

Một trong những thay đổi đáng kể dưới sự lãnh đạo của Isaacman có thể là sự gia tăng tham gia của SpaceX vào NASA. Công ty của Elon Musk đã thiết lập các hợp đồng trị giá gần 5 tỷ USD với NASA, tập trung vào việc phát triển phương tiện vận chuyển cho các sứ mệnh lên Mặt Trăng và sao Hỏa. Mục tiêu lớn của SpaceX là giúp NASA thực hiện các sứ mệnh Artemis, với kế hoạch cung cấp tàu vũ trụ Starship cho việc hạ cánh lên Mặt Trăng, mặc dù hiện nay tàu Starship vẫn chưa bay vào quỹ đạo. Nếu thành công, việc phát triển và thử nghiệm tên lửa Starship có thể đẩy nhanh tốc độ thực hiện các sứ mệnh không gian, đặc biệt là các chuyến bay tới Mặt Trăng và sau đó là sao Hỏa.

Tàu vũ trụ Starship của Tập đoàn SpaceX rời bệ phóng tại trung tâm vũ trụ Brownsville ở Texas. Ảnh: Reuters/TTXVN

Có lẽ, người quản lý mới của NASA sẽ giúp loại bỏ một số rào cản quan liêu đã cản trở việc cấp phép cho các cuộc thử nghiệm tên lửa siêu lớn của tàu vũ trụ Starship. Ông Musk đang trông đợi vào việc gia hạn các cuộc thử nghiệm đó lên ít nhất 25 lần cho đến năm 2025: Starship đã bay 4 lần vào năm 2024. Và trong tương lai, khi tên lửa mạnh nhất trong lịch sử đi vào hoạt động thường xuyên, người ta có thể mong đợi cứ vài ngày lại có một vụ phóng.

Nhịp độ bay này là điều cần thiết để có thể thực hiện cam kết đưa các phi hành gia lên Mặt Trăng trong sứ mệnh Artemis 3, vừa bị hoãn lại đến giữa năm 2027. SpaceX phải cung cấp phương tiện hạ cánh trên Mặt Trăng, một phiên bản cải tiến của tàu vũ trụ Starship sẽ được phóng vào quỹ đạo Trái Đất. Khi đến đó, nó sẽ phải được tiếp nhiên liệu để có thể thực hiện "cú nhảy" lên Mặt Trăng; và điều đó có nghĩa là phải có ít nhất 5 lần phóng nữa. Chúng sẽ phải được thực hiện theo trình tự rất nhanh, để tránh mất khí mê-tan và oxy do bốc hơi. Đây là một trong những hoạt động mà SpaceX vẫn phải chứng minh, dù vẫn chưa đưa được Starship vào quỹ đạo.

Thách thức với tên lửa siêu lớn của NASA

Một thách thức lớn đối với NASA hiện nay là tên lửa siêu lớn SLS, được thiết kế để đưa khoang tàu Orion lên Mặt Trăng. 

Nhiều người trong ngành vũ trụ tin rằng sự xuất hiện của Isaacman tại NASA có thể đánh dấu việc hủy bỏ tên lửa siêu lớn SLS dùng để đẩy các khoang Orion của các sứ mệnh Artemis. Đây là một phương tiện chỉ có thể sử dụng một lần, điều này khiến nó trở nên lạc hậu khi việc thu hồi tên lửa gần như là công việc thường ngày hiện nay. SLS chỉ bay một lần, vào năm 2022, khi nó phóng khoang của sứ mệnh Artemis 1 không người lái lên Mặt Trăng; và chi phí của nó rất lớn — khoảng 4 tỷ USD cho mỗi lần phóng — đến nỗi ngân sách hạn hẹp của NASA chỉ cho phép thực hiện một lần phóng mỗi năm.

NASA chưa bao giờ cảm thấy thoải mái với SLS. Theo một số cách, đây là một sự áp đặt chính trị, nhằm ưu ái ngành công nghiệp vũ trụ Mỹ hơn là vì lý do thực tế. Các bộ phận của SLS được sản xuất tại hầu khắp 50 tiểu bang, vì vậy các nhà lập pháp đã miễn cưỡng hủy bỏ một dự án sử dụng nhiều công nhân lành nghề như vậy. Ngoài ra, tương lai của bệ phóng cũng rất ảm đạm. Cho đến nay, quá trình phát triển nó đã ngốn hơn 18 tỷ USD.

Biểu tượng của Tập đoàn SpaceX tại cổng vào trung tâm vũ trụ Brownsville ở Texas (Mỹ). Ảnh: Reuters/TTXVN

Vấn đề với việc từ bỏ SLS là Mỹ hiện không có lựa chọn thay thế nào để phóng các khoang tàu Orion lên Mặt trăng. Ngay cả Falcon Heavy của SpaceX cũng không thể làm được điều đó. Đó là lý do tại sao một số người đã nghĩ đến một sự thay thế khác thường: New Glenn, tên lửa mới của Blue Origin — công ty của Jeff Bezos và là đối thủ cạnh tranh của SpaceX. Nhược điểm duy nhất là nó vẫn chưa được phóng: chuyến bay đầu tiên của New Glem, dự kiến ban đầu ​​diễn ra vào tháng 10 năm ngoái, vẫn đang chờ xử lý.

Nếu mọi việc diễn ra theo đúng kế hoạch, các sứ mạng 3 và 4 của chương trình Artemis sẽ hạ cánh trên vệ tinh của chúng tôi bằng mô-đun do SpaceX chế tạo; và từ sứ mạng 5 trở đi, bằng mô-đun của Blue Origin. Tuy nhiên, các kế hoạch này có thể bị lung lay bởi chính quyền mới.

Áp lực từ các đối thủ quốc tế

Một yếu tố khác cần cân nhắc là áp lực từ chương trình không gian của Trung Quốc. Bắc Kinh vừa công bố kế hoạch cho chuyến bay có người lái quanh Mặt Trăng vào năm 2029, sau đó là hạ cánh vào năm 2030. Và họ đã có những mô hình đầu tiên của các mô-đun đang được xây dựng, cho cả chuyến bay trở về và hạ cánh xuống bề mặt. Đây là những thiết kế cổ điển hơn nhiều so với mô-đun hạ cánh trên Mặt Trăng khổng lồ của SpaceX — một biến thể của Starship — và do đó, chúng có khả năng ít bị bất ngờ hơn.

Nếu không hoàn thành các sứ mệnh Artemis đúng thời gian, NASA có thể sẽ phải đối mặt với nguy cơ bị tụt lại phía sau trong cuộc đua không gian. Điều này càng làm tăng thêm áp lực cho việc phát triển các công nghệ mới và thúc đẩy hợp tác với các công ty tư nhân như SpaceX.

Dự án Sao Hỏa và tầm nhìn dài hạn

Dự án đưa con người lên sao Hỏa có thể sẽ nhận được sự hỗ trợ mạnh mẽ hơn dưới sự lãnh đạo của Isaacman. Đây là mục tiêu dài hạn của Elon Musk và SpaceX, nhằm tạo ra một nền văn minh đa hành tinh. Trong khi các nhiệm vụ khám phá sao Hỏa và các hành tinh khác vẫn đang tiếp tục, dự án sao Hỏa của SpaceX vẫn là một trong những ưu tiên hàng đầu của họ. Điều này có thể dẫn đến việc tái cấu trúc lại các nguồn lực của NASA, đặc biệt trong việc phát triển các chương trình thám hiểm hành tinh.

 Lỗ khoan lấy mẫu đất đá trên Sao Hỏa của tàu thám hiểm Perseverance. Ảnh: AFP/TTXVN

Với sự tham gia của Isaacman, NASA có thể sẽ tạo ra một động lực mới cho các công nghệ không gian thương mại, không chỉ của SpaceX mà còn của các đối thủ cạnh tranh như Blue Origin. Điều này hứa hẹn sẽ thay đổi cục diện ngành công nghiệp vũ trụ trong tương lai gần, đặc biệt là khi những kế hoạch lớn của NASA đối mặt với thách thức từ các đối thủ quốc tế.