Sáng chế “đôi chân” cho người khuyết tật

Đến nay, khoảng 2000 chiếc xe lăn đầu kéo ETic Tribike của tôi đã có mặt trên 20 tỉnh thành cả nước, hỗ trợ người khuyết tật đi lại thuận tiện để, an toàn.

Cảm ơn con gà

Tìm đến xưởng cơ khí Etic Tribike của Công ty TNHH MTV người khuyết tật tỉnh Hòa Bình (phường Tân Thịnh, TP Hòa Bình), ít người ngờ được ông giám đốc đang miệt mài gò hàn là Lê Huy Tích bị liệt đôi chân và phải ngồi xe lăn hơn chục năm nay.

Anh Tích sinh năm 1978 và có 7 năm làm cán bộ ngành giao thông đường thủy ở tỉnh Hòa Bình. Năm 2007, anh bị tai nạn giao thông nghiêm trọng và bị chấn thương tủy, di chứng liệt đôi chân. Anh đã buộc phải gác lại hạnh phúc gia đình và bỏ dở công việc đang trên đà thăng tiến. Sau đó, anh Tích đã mất gần 3 năm nằm liệt một chỗ, nhiều vùng trên cơ thể bị lở loét nhưng rồi điều kỳ diệu đã giúp anh hồi phục được phần nào sức khỏe.

Anh Tích lái xe lăn đầu kéo ra đường - Ảnh: NVCC

Với khao khát được đi lại hoặc chí ít có thể tự lo cho bản thân, anh Tích đã tìm mua một chiếc xe lăn tự động hãng của Italia nhưng được báo giá tới 67 triệu đồng, số tiền quá lớn đối với người khuyết tật. Không cam chịu, sẵn có chút kiến thức về cơ khí, anh Tích đã tìm hiểu, nghiên cứu để chế ra xe lăn đầu kéo chạy bằng pin điện giá rẻ.

“Thời điểm gần chục năm trước, chỉ có xe chế tạo từ xe hai bánh sang ba bánh cho người khuyết tật, nhưng chỉ có người khuyết tật nhẹ mới có thể tự leo lên được, còn tôi thì không thể. Điều đó thôi thúc tôi tự sáng chế ra chiếc xe dành cho mình”, anh Tích nói.

Sau 2 năm mày mò, năm 2015, anh Tích chế tạo ra chiếc xe lăn đầu kéo chạy bằng điện đầu tiên. Tuy nhiên, anh đã bị dội ngay một gáo nước lạnh. “Sản phẩm đầu tiên làm ra cái đầu kéo bị rụt co ngắn lại, xe đi rất rung lắc, thậm chí phải một người đằng sau giữ và không thể di chuyển an toàn được. Lúc đó, tôi rất thất vọng nhưng quyết tâm sẽ không bỏ cuộc”, anh Tích nhớ lại.

Trong một lần ngồi ngoài sân, anh Tích thấy con gà trống đi qua đi lại, khi đi con gà vươn cổ ra đằng trước để lấy thăng bằng. Anh Tích nhìn sang chiếc đầu kéo và thấy nguyên lý hoạt động rất giống cái cổ gà. 

Anh thử bắt chước cách giữ thăng bằng của con gà, chỉnh góc độ mở để đầu kéo choãi ra đằng trước, đó chính là lực đòn gánh, giúp xe lăn đầu kéo giữ được thăng bằng và độ giảm sóc. “Tôi phải cảm ơn con gà vì đã dạy tôi cách giữ thăng bằng cho xe lăn đầu kéo”, anh Tích vui vẻ nói.

Xe lăn đầu kéo của anh Tích có khớp nối thông minh, không cần dùng lực nhiều để lắp ghép đầu kéo vào xe lăn và khóa chốt an toàn. Chiếc xe có ưu điểm phần đầu kéo riêng, xe lăn riêng, tháo lắp dễ dàng trong chục giây và không tốn sức.

Cuối năm 2015, anh Tích cho ra mắt chiếc xe lăn đầu kéo hoàn thiện với giá 12 triệu đồng, rẻ hơn khoảng 7 triệu với các loại xe trên thị trường. Xe có thể chở được hai người, tối đa trọng lượng 150kg và đi được khoảng 70km.

“90% khách hàng sử dụng xe để mưu sinh như bán hàng rong, chở hàng thuê, đưa đón con…. Họ đều có hoàn cảnh khó khăn nên tôi rất trăn trở làm sao hạ giá thành xuống thấp nhất để giúp họ tiếp cận với sản phẩm”, anh Tích trầm ngâm nói.

Giúp đỡ người cùng cảnh ngộ

Anh Tạ Quang Minh, làm việc tại xưởng được hơn 2 năm cho biết: “Tôi rất khâm phục nghị lực và ý chí của anh Tích. Tiếng là giám đốc và thuê nhiều nhân công nhưng mọi việc anh vẫn trực tiếp làm và hướng dẫn anh em chi tiết, tận tình. Thậm chí, anh Tích làm việc không có ngày nghỉ, miệt mài đến 9 -10 giờ tối cho kịp những đơn hàng lớn. Nhờ anh mà tôi có được công việc ổn định và thu nhập hiện tại được 9 triệu đồng/tháng”.

Anh Tích nhân giải Nhì cuộc thi Sáng kiến vì cộng đồng năm 2020 - Ảnh: NVCC

Là người “trong cuộc”, anh Tích hiểu hơn ai hết nhu cầu và mục đích sử dụng xe của người khuyết tật nên anh đã không ngừng cho ra đời các sáng chế cải tiến. Đó là các mẫu xe chở người loại 3 bánh - 4 bánh (xe chở được 3 người cả lái), xe vận chuyển hàng kho bãi, xe thu hoạch nông sản; một số thiết bị hỗ trợ như chiếc bàn làm việc ngang tầm với xe lăn, chiếc ghế nhỏ để di chuyển mà không dùng đến xe lăn...

Anh Bàn Văn Tuấn, người dân tộc Mán chia sẻ: “Mình bị mất một chân do tai nạn giao thông, lúc đó mình nghĩ sẽ chẳng còn làm được gì nữa. Ban đầu mình tìm đến anh Tích để mua xe, sau được anh động viên học nghề. Trước công việc của mình ở xưởng là lái xe giao hàng và sửa chữa xe điện, hiện nay thì mình đã mở được xưởng riêng. Mình học được ở anh Tích rất nhiều điều, ngoài sửa chữa xe ra thì đó chính là nghị lực sống và khát khao sống có ích cho xã hội”.

Anh Tích chia sẻ: “Thời gian tới, tôi dự định sẽ thành lập trung tâm sống và làm việc cho người khuyết tật, giúp họ hòa nhập, giao tiếp không rào cản. Yêu nước là vượt lên chính mình và giúp đỡ những người cùng cảnh ngộ trong cuộc sống”. 

Khó vay vốn để mở rộng sản xuất

Tuy đã có gần 2.000 chiếc xe lăn đầu kéo ETic Tribike được đưa ra thị trường, nhu cầu thị trường vẫn còn rất cao nhưng anh Tích không có khả năng đáp ứng. 

“Có những đơn hàng rất lớn nhưng tôi không có vốn để nhập nguyên liệu, chỉ có thể sản xuất nhỏ lẻ. Tôi được giám định mất 91% sức lao động nên đi vay vốn rất khó, cộng thêm tôi ở tỉnh lẻ nên việc tiếp cận với nguồn vốn từ các tổ chức xã hội cũng hạn chế rất nhiều. Tôi hy vọng các tổ chức, doanh nghiệp hỗ trợ tôi, cùng tôi sản xuất ra thật nhiều xe lăn đầu kéo để giúp người khuyết tật đi lại dễ dàng”, anh Tích nói.

Xe lăn đầu kéo ETic Tribike đã mang về cho anh Tích hai giải thưởng sáng chế, đó là trong Cuộc thi SDG Challenge 2019, ETic Tribike đã lọt vào top 3 sản phẩm xuất sắc nhất. Tại Cuộc thi Sáng kiến vì cộng đồng lần thứ III tổ chức tại Hà Nội năm 2020, anh Tích đã lái ETic Tribike từ Hòa Bình lên Hà Nội và lái vào sân khấu để nhận giải Nhì của cuộc thi. 

Tuy nhiên, đến nay anh vẫn chưa đăng ký sở hữu trí tuệ cho ETic Tribike, anh bảo: “Đây là sáng chế vì cộng đồng nên tôi không đặt nặng việc đăng ký sở hữu trí tuệ lắm. Nếu như đơn vị nào sáng chế ra được mẫu xe tương tự mà rẻ hơn của tôi thì tôi càng mừng, vì họ đã giúp hạ giá thành cho người khuyết tật”.

Bà Nguyễn Thị Xuân Huyền, Phó chủ tịch UBND phường Tân Thịnh nhận xét: “Anh Tích là tấm gương điển hình người khuyết tật vươn lên số phận, không chỉ sáng chế ra xe lăn đầu kéo ETic Tribike với giá thành thấp nhất, giúp người khuyết tật di chuyển quãng đường dài, anh Tích còn tạo công ăn việc làm cho nhiều người cùng cảnh ngộ. Sự lạc quan và yêu đời của anh Tích còn góp phần truyền cảm hứng để những người khuyết tật vượt qua mặc cảm, tự tin hòa nhập với cộng đồng”.

Chuyện nghề thời 4.0: Sáng chế máy móc để giảm chi phí

TTO - Nếu chủ động được công nghệ, máy móc chế biến thì chi phí sản xuất của sản phẩm chocolate có thể giảm đi rất nhiều, khi đó nhà sản xuất có thể mua giá hạt ca cao từ người nông dân cao hơn mà vẫn đảm bảo sức cạnh tranh.