Khi trẻ 10 tuổi dịch sách lịch sử

Dịch giả nhí Lily tại buổi ra mắt sách Unstoppable Us - Không thể dừng bước - Ảnh: H.H.

Unstoppable Us - Không thể dừng bước là tác phẩm lịch sử dành cho thiếu nhi được chuyển thể từ tác phẩm nổi tiếng Sapiens - lược sử loài người của tác giả Yuval Noah Harari.

Bất ngờ dịch giả lên 10

Lượng từ vựng tiếng Anh trong sách thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau và rất khó đối với phần lớn học sinh Việt Nam. Liệu học sinh 10 tuổi có đủ tiếng Việt của nhiều lĩnh vực cũng như năng lực tra cứu và kiên nhẫn tìm hiểu kiến thức liên môn và biểu đạt tính logic, tính hệ thống để dịch đạt mức nhuyễn ngữ giúp các bạn cùng trang lứa hiểu nội dung của sách?

Lily đã làm được!

Nhà biên kịch - dịch giả Hà Thủy Nguyên cho biết: "Với độ tuổi còn nhỏ như An Nhiên, dịch thuật cũng là học hỏi. Là người hiệu đính các bản dịch đầu tiên của An Nhiên trong bộ sách tranh Những vệ thần của tuổi thơ (Nhà xuất bản Đà Nẵng, 2021) và theo dõi quá trình dịch của Lily ở cuốn sách Không thể dừng bước, tôi nhận ra rằng bí quyết khiến An Nhiên dịch nhuần nhuyễn đến vậy chính là không ngừng tra cứu, tìm hiểu và không ngại những đoạn văn khó hay các kiến thức phức tạp. 

Từ quá trình tra cứu kỳ công, cho tới hiểu cặn kẽ một vấn đề mà sách đặt ra, rồi từ rất nhiều lựa chọn, An Nhiên tìm ra phương án diễn đạt tốt nhất".

Phát biểu tại buổi ra mắt, anh Nguyễn Quốc Vương - người viết và dịch hơn 90 đầu sách - chia sẻ: "Tôi rất ngạc nhiên khi đọc cuốn sách này vì thấy các thuật ngữ liên quan đến sử học, xã hội học, nhân chủng học được dịch rất chính xác. Tác giả Yuval Noah Harari là một nhà sử học nhưng cũng rất hài hước và bản dịch đã thể hiện được sự hài hước đó của ông. 

Nếu dịch giả là một người trưởng thành, điều này đã đáng khen, ở đây lại là một dịch giả nhỏ tuổi. Điều này nói lên rằng ngoài năng lực ngoại ngữ thì năng lực sử dụng tiếng mẹ đẻ và khả năng học hỏi để hiểu được nội dung ngôn ngữ diễn đạt rất quan trọng. Lily đã làm được điều đó và nó mở ra triển vọng phát triển về sau".

Dịch giả nhí Lily và cuốn sách dịch đầu tay Những vệ thần của tuổi thơ xuất bản năm 2021 - Ảnh: H.H.

Truyền cảm hứng khuyến đọc

Dịp Giáng sinh năm 2021 và Tết Nguyên đán 2022, bộ sách Những vệ thần tuổi thơ do Lily dịch khi 9 tuổi ra mắt và đến với hàng ngàn trẻ em ở cô nhi viện Vinh Sơn, Kon Tum, ở nông thôn Hà Tĩnh, Thái Bình... và nhiều tỉnh thành khác. Hẳn nhiều người trong chúng ta muốn biết nhờ đâu mà Lily có năng lực dịch sách sớm như vậy.

Mẹ Lily là người yêu sách và thấu hiểu việc nuôi dưỡng ngôn ngữ ngay từ lúc con gái chưa đầy năm. Chị luôn chủ đích gọi tên đồ vật, con vật, cây cỏ, hình dạng... để con lũy tích ngôn ngữ từ hình ảnh.

Dù Lily nói muộn, không phản ứng bằng ngôn từ với bố mẹ nhưng mẹ cháu kiên trì nuôi dưỡng ngôn ngữ cùng con bằng nhiều cách khác nhau, đặc biệt là đọc thơ, đọc truyện, sách khoa học dành cho bé, sách nuôi dưỡng giá trị sống... cùng con cho đến khi con đọc được sách. Sách nội dung tốt kèm theo tranh minh họa theo chuẩn Mỹ, Tây Âu, Nhật Bản... không những nuôi dưỡng ngôn ngữ mà còn nuôi dưỡng năng lực thẩm mỹ của Lily.

Cha Lily từng du học Anh, giảng viên ở các trường đại học Việt Nam. Anh kiên trì đọc sách và tranh luận cùng con hằng ngày đến tận hôm nay. Nỗ lực của cha mẹ giúp Lily sớm có tư duy độc lập, năng lực tranh biện, năng lực phân tích tri thức trong sách và hiện thực đời sống.

Cha mẹ Lily hiểu rằng con có điều kiện vật chất tốt, cơ hội tiếp cận tri thức được đáp ứng theo sở thích như sách tiếng Anh, tiếng Việt, học tiếng Pháp, học đàn, cũng như tương hỗ của người thân ở nhiều khía cạnh khác nhau, thì con có thể xem những thứ mình được hưởng là hiển nhiên mà ít quan tâm người khác. Bởi vậy, cha mẹ Lily luôn giúp con thấy được sự thiệt thòi của những đứa trẻ khác, những cảnh đời bi khổ trong xã hội, để con thấy hiểu được những thứ con được hưởng là công sức của cha mẹ, ông bà.

Quan trọng hơn, cha mẹ hướng cho Lily hành tập chia sẻ tri thức đến các em, các anh chị nông thôn thông qua tham gia mừng tuổi sách, tặng các tủ sách, lập kênh YouTube "Book Adventure of Lily" để khuyến đọc.

Có một đúc kết rằng "Nuôi tâm sinh thiên tài. Nuôi trí sinh nhân tài. Nuôi thân sinh nô tài". Nỗ lực nuôi tâm, dưỡng trí của cha mẹ đã giúp Lily có những quả ngọt đầu đời là những cuốn sách dịch, là chủ động tặng các bạn nông thôn sách do mình dịch, một Lily sớm biết sinh lợi từ vốn của cha mẹ và những tác nhân khác.

Nước nhà sớm thịnh vượng nếu ai ai cũng biết giúp con vốn tri tâm như cha mẹ Lily.

Cô bé 10 tuổi trở thành sinh viên đại học

TTO - Cô bé Esther Okade, 10 tuổi, vừa trở thành một trong số ít sinh viên trẻ tuổi nhất nước Anh sau khi vượt qua các vòng kiểm tra vào đại học.