Cuộc đối đầu giữa 'Donald Trump xứ nhiệt đới' và cựu tổng thống từng ngồi tù

Người Brazil sẽ bầu vòng 2 tổng thống vào ngày 30-10 - Ảnh: REUTERS

Với hơn 90% số phiếu được kiểm trong ngày 3-10, cựu tổng thống Luiz Inacio Lula da Silva - người đại diện cho Đảng Lao động cánh tả - đã giành được 48,4% số phiếu. Trong khi đó, Tổng thống Jair Bolsonaro - người đại diện cho Đảng Tự do cực hữu - giành được 43,2% số phiếu bầu.

Theo Hãng tin AP, giới chuyên gia nhận định khó có khả năng có ứng cử viên nào giành được hơn 50% số phiếu hợp lệ trong vòng bỏ phiếu đầu tiên và hai ứng viên sẽ phải bước vào vòng 2 vào ngày 30-10.

Bước vào cuộc đua tổng thống, cựu tổng thống Luiz Inacio Lula da Silva - người từng bị bỏ tù - tuyên bố thực hiện sứ mệnh cứu Brazil khỏi chế độ độc tài cực hữu. Còn ông Bolsonaro tuyên bố cứu đất nước khỏi cánh tả và đe dọa tẩy chay kết quả nếu đối thủ chiến thắng.

Luiz Inacio Lula da Silva - Biểu tượng Brazil

Cựu tổng thống 76 tuổi được đánh giá là chính trị gia lôi cuốn và là một diễn giả có sức hút. Xuất thân từ một người thợ kim khí, ông Lula đã có gần nửa thế kỷ làm chính trị, không ngừng ca tụng lòng tốt của người Brazil và vẻ đẹp của đất nước "được Chúa ban phước".

Ông Luiz Inacio Lula da Silva vào năm 2010 - Ảnh: AFP

Sinh ra ở bang Pernambuco, vùng đất khô cằn và nghèo khó ở đông bắc Brazil, ông Lula chạy trốn khỏi vùng nông thôn khốn khó để tìm đến các nhà máy ở Sao Paulo.

Tại thủ phủ tài chính của đất nước, ông Lula làm đủ thứ việc, từ đánh giày, bán hàng rong cho đến làm việc ở xưởng phụ tùng ô tô - nơi ông bị mất ngón tay út trên bàn tay trái sau một vụ tai nạn.

Ông Lula sau đó trở thành thành viên của công đoàn, rồi làm lãnh đạo cánh tả Brazil trước khi trở thành tổng thống vào năm 2003. Ông khởi động các chương trình xóa đói và trợ cấp, giúp 30 triệu người Brazil thoát khỏi cảnh đói nghèo.

Chính phủ của ông Lula cũng thông qua các biện pháp thúc đẩy quyền đến trường đại học cho người Brazil da màu. Ở lĩnh vực môi trường, chính phủ của ông Lula đã kiềm chế nạn phá rừng Amazon, nhưng cũng bị chỉ trích vì cho phép xây dựng đập thủy điện Belo Monte - đập thủy điện lớn thứ tư thế giới - ở bang Pará, phía bắc đất nước.

Ông Lula rời nhiệm sở vào cuối năm 2010 với mức tín nhiệm 87%. Trong hai nhiệm kỳ liên tiếp tại vị (tối đa theo Hiến pháp), một số bộ trưởng và cộng sự thân cận của ông Lula bị kết án tham nhũng.

Ông Lula trả lời phỏng vấn từ nhà tù, tháng 4-2019 - Ảnh: Instituto Lula

Năm 2016, ông Lula trở thành mục tiêu của thẩm phán (Sergio Moro, người sau này trở thành bộ trưởng tư pháp dưới thời ông Bolsonaro) trong vụ án điều tra đường dây tham nhũng lớn.

Ngày 7-4-2018, ông Lula bị giam giữ tại miền nam Brazil. Tòa án tối cao Brazil tuyên bố ông không đủ điều kiện tranh cử vào tháng 10-2019. Một năm rưỡi sau, ông Lula ra tù và bắt tay vào chiến dịch tranh cử tổng thống lần thứ 6.

Ông Gaspard Estrada, giám đốc điều hành Đài quan sát chính trị châu Mỹ Latin và vùng Caribê, nhận định việc ông Lula trở lại làm tổng thống sẽ đánh dấu sự trở lại của Brazil trên trường quốc tế. "Ngày nay, không có lãnh đạo nào trên hành tinh muốn đến Brazil gặp ông Bolsonaro", ông Estrada nói.

Jair Bolsonaro - "Donald Trump xứ nhiệt đới"

Được mệnh danh là "Donald Trump xứ nhiệt đới", ông Bolsonaro nhiều lần khiến cộng đồng quốc tế bất ngờ với chủ nghĩa cực hữu, những phát ngôn có phần phản khoa học và những bài diễn văn nhuốm màu bạo lực.

Ông Bolsonaro không đeo khẩu trang dẫn đầu đoàn người ủng hộ vào năm 2020 - Ảnh: AFP

Ông Bolsonaro là con trai của "một nha sĩ không bằng cấp" từng làm việc tại các thị trấn nông thôn ở Sao Paulo. Từ thị trấn Eldorado, chàng trai trẻ Bolsonaro chỉ mơ ước một điều duy nhất: gia nhập quân đội và bỏ lại xuất thân khiêm tốn ở phía sau.

Năm 1988, ông Bolsonaro bị quân đội sa thải sau khi đăng bài trên báo đòi trả lương cao hơn cho binh lính và bị nghi ngờ có liên quan đến âm mưu đặt bom nơi công cộng.

Cựu quân nhân sau đó tham gia chính trường với tư cách thành viên Đảng Dân chủ Cơ Đốc giáo, một đảng cánh hữu bảo vệ các giá trị Cơ Đốc giáo. Ông được bầu làm phó lãnh đạo Rio de Janeiro vào năm 1990, rồi tới Quốc hội và sau đó trở thành tổng thống vào năm 2018.

Một trong những dấu ấn của nhiệm kỳ của ông Bolsonaro là phủ nhận cuộc khủng hoảng sức khỏe do đợt bùng phát COVID-19, đã khiến 680.000 người Brazil thiệt mạng. Ông Bolsonaro liên tục phản đối tiêm vắc xin, xung đột với lãnh đạo các bang trong đại dịch.

Trong suốt sự nghiệp chính trị, ông Bolsonaro thường có những bình luận kỳ thị đồng tính và phân biệt chủng tộc. Ông cũng công khai bày tỏ lòng kính trọng đối với đại tá Carlos Brilhante Ustra, người đã tra tấn nữ tổng thống đầu tiên của Brazil là Dilma Rousseff (2011 - 2016).

Ông Bolsonaro (giữa) được xem là phiên bản Mỹ Latin của cựu tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) - Ảnh: AFP

Theo Hãng tin AFP, vị tổng thống 67 tuổi từng là sĩ quan quân đội đã tiết lộ một Brazil mà thế giới chưa từng biết đến trước đây. Đó là Brazil của "đạn, thịt bò và kinh thánh".

Nói cách khác, đó là một Brazil kinh doanh nông nghiệp bị ám ảnh bởi vũ khí, bạo lực, phạm pháp và sự ngoan đạo.

Bruno Meyerfeld, phóng viên tại Brazil của báo Le Monde (Pháp), nhận định ông Bolsonaro là sự phản ánh của Brazil phiên bản cực hữu, cực đoan, bảo thủ và ủng hộ quyền sở hữu vũ khí.

"Những luận điệu chống toàn cầu hóa, chống môi trường, chống LGBT, chống chủ nghĩa đa phương, chống phương Tây và chống Trung Quốc đã khiến đất nước bị cô lập khỏi phần còn lại của thế giới", giáo sư Oliver Stuenkel, chuyên nghiên cứu về quan hệ quốc tế tại Tổ chức Getulio Vargas ở Sao Paulo, bình luận.

Ông Bolsonaro giữ kỷ lục về số chuyến thăm của tổng thống ở nước ngoài thấp nhất kể từ khi nhậm chức. Trong số 22 chuyến công du quốc tế, ông Bolsonaro đã đến Mỹ 6 lần.

Tổng thống Brazil nói đã tìm được cách chấm dứt cuộc chiến Nga - Ukraine

TTO - Tổng thống Jair Bolsonaro của Brazil tuyên bố ông đã có kế hoạch giúp chấm dứt xung đột Ukraine - Nga nhưng sẽ chỉ tiết lộ khi nói chuyện với người đồng cấp Volodymyr Zelensky của Ukraine vào tuần tới.