Mùi kiệu hăng hắc phơi cuối năm se lạnh, vậy là biết sắp tết rồi

Củ kiệu trộn tôm khô cho ngày Tết - Ảnh: TT

Bác Nhân, đối diện nhà mình nay đã trên 70 tuổi vừa lật trở những củ kiệu trên nong cho se đều hai mặt vừa hồ hởi hỏi thăm mẹ đã mua củ kiệu chưa, tầm này làm gần Tết dưa kiệu thấm đều là ăn ngon đó. 

Món dưa hành, dưa kiệu không được thiếu đâu, nét đặc trưng ngày Tết mà. Thấy nhà nhà phơi củ kiệu trước sân là bác thấy Tết đã về ngang nhà, ngang xóm mình rồi đó…

Tết về ngang nhà, ngang xóm mình rồi. Chẳng phải mùi Tết - mùi hăng hắc củ kiệu tươi, mùi nồng nồng của củ gừng, mùi ngai ngái của sâm dây…  đã về tới gian bếp từng nhà rồi hay sao. Chẳng phải không khí rộn ràng chuẩn bị cũng đã len lỏi tới từng xóm nhỏ…

Như giờ đây, trước khoảnh sân, cả nhà cô Vân kế bên vừa cùng nhau cắt rễ, bóc bớt lớp vỏ bên ngoài củ kiệu vừa sắp xếp công chuyện: Cu lớn phụ ba quét mạng nhện, lau cửa nhà, cu út phụ mẹ lau bàn ghế; khoảnh đất trống trước sân ba đã cuốc xới phơi ải mấy hôm, ngày mai mẹ mua ít cây rau giống về trồng vừa đẹp sân vườn vừa có rau ăn Tết nhé… 

Thấy mẹ nhìn sang, cô góp chuyện, hàng củ kiệu nay đông khách rồi. Năm nay lũ lụt nên củ kiệu mất mùa, giá tăng cao. Các bà, các mẹ đi chợ xuýt xoa nhưng vẫn mua, thiếu củ kiệu, củ hành còn gì là phong vị ngày Tết... Nhà chị em mình ít người, mua ít thôi. Mà có ít thì cũng được hai ba hũ nho nhỏ, để các con được tận hưởng không khí sum vầy, xôn xao chuẩn bị Tết chứ!

Không khí sum vầy, xôn xao của xóm nhỏ mình những ngày này lại đưa mẹ về những ngày tháng chạp tưởng như xa mà thực ra lại gần, rất gần… Cũng là những hôm mấy chị em mẹ cùng ngoại xúm xít bóc vỏ củ kiệu, củ hành. 

Đâu phải chỉ làm một, hai cân, nhà đông con, ngoại mua cả chục cân. Năm nào ngoại muối củ hành khâu bóc lớp áo bên ngoài còn nhanh, chứ năm muối củ kiệu, củ nhỏ, cả mấy chị em tỉ mẩn mất cả buổi. Đã vậy, ngoại lại hay mua củ kiệu. Ngoại bảo dưa kiệu dai hơn, làm dưa món hay muối xổi đều ngon. 

Cứ đầu tháng chạp, tranh thủ ngày hứ Bảy, Chủ nhật không phải đi dạy, mấy chị em mẹ không đi học là ngoại đi chợ mua củ kiệu. Sau một đêm ngâm nước hòa tro bếp cho bớt vị hăng, sáng mai cả nhà xúm xít cắt rễ, bóc lớp áo ngoài. 

Phơi củ kiệu cạnh củ hành. Hình ảnh làm nôn nao bất cứ người ai những ngày này

Khi những củ kiệu được làm sạch, trắng nõn nà, ngoại đem phơi nắng cho heo héo để thêm vị giòn, dai. Phơi khoảng hai nắng, ngoại thêm cà rốt, ớt, đu đủ trắng được kỳ công cắt tỉa hình ngôi sao, bông hoa cũng đã được phơi heo héo qua rồi đem ngâm với đường, mắm đã được nấu sẵn. 

Sau mươi hôm, củ kiệu chuyển màu vàng nhạt. Tết, cứ đến bữa cơm, ngoại lấy đôi đũa tre gắp một ít bỏ ra chén. Củ kiệu được ngâm đã bớt đi vị nồng, qua thời gian thấm gia vị đường, mắm đậm đà quyện với mùi thơm của bánh chưng, bánh tét, cơm gạo mới. Hương và vị ấy - giá trị không thể gọi tên, sâu lắng, thiêng liêng mà gần gũi vô cùng -  vẫn theo mẹ đến giờ.

Cuộc sống nay khấm khá hơn, từ ăn Tết đã chuyển dần sang chơi Tết, vui Tết, các con không quá ngóng trông những bữa ăn ngon ngày Tết như mẹ năm nào. Công nghệ sinh học lại phát triển, củ kiệu có quanh năm nên khi nào muốn thưởng thức hương vị dưa kiệu muối đều có thể mua được, có được. 

Lắm khi mẹ vẫn hay tự hỏi: Dưa hành, dưa kiệu gợi nhớ đến Tết hay Tết gợi nhớ đến dưa hành, dưa kiệu? Có lẽ sự hòa quyện đó đã khiến dưa hành, dưa kiệu biểu trưng cho văn hóa Việt mà ông cha ta từ xưa đã  đúc kết về một ngày Tết sum vầy, đủ đầy: "Thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ/ Cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh". 

Để rồi, không ai bảo ai, người có điều kiện tự tay mình làm hũ dưa hành, dưa kiệu cho con cháu; người bận rộn với công việc thì ngay từ rất sớm tìm một địa chỉ uy tín đặt làm hũ dưa ngon. 

Nghĩ vậy, mẹ liền xách xe chạy vội xuống chợ….

Diễn đàn "Mâm Tết nhà tôi" bao gồm các bài viết, bài dự thi của bạn đọc chia sẻ những khoảnh khắc gia đình sum vầy, giây phút thiêng liêng của lễ đoàn viên, sự nồng ấm của các thành viên gia đình, bè bạn bên mâm cỗ Tết, các món ăn "tủ" của gia đình, món ăn đặc sản quê hương... có thể không bên cạnh nhau nhưng nhờ sự kết nối công nghệ, mình có thể cùng nhau chia sẻ những giây phút ấy.

Diễn đàn do báo Tuổi Trẻ tổ chức với mong muốn lan tỏa một cái Tết đoàn viên, dù rằng ở bất kỳ nơi đâu, với sự kết nối bằng công nghệ thì "những mâm Tết xa vẫn trọn tình nhà".

Các bài viết diễn đàn vui lòng gửi về địa chỉ [email protected] từ nay đến hết ngày 20-2, mỗi bài tối đa 1.000 chữ có kèm theo hình ảnh (và video nếu có).

Các bài viết chưa tham gia bất cứ cuộc thi nào, chưa đăng ở các báo phương tiện truyền thông khác.

Bạn đọc vui lòng ghi rõ thông tin liên lạc, số tài khoản ngân hàng, số CMND để tòa soạn trả nhuận bút.

Mời bạn đọc tham gia Diễn đàn Mâm Tết nhà tôi - khi công nghệ là bàn tay kết nối

TTO - Hãy cùng chia sẻ với Tuổi Trẻ những câu chuyện xung quanh mâm cơm nhà bạn qua diễn đàn Mâm Tết nhà tôi - Khi công nghệ là bàn tay kết nối, những mâm Tết xa sẽ trọn tình nhà.