Hà Nội: Nỗ lực hạn chế ngập úng cục bộ trên nhiều tuyến phố

Mưa lớn gây ngập úng cục bộ tại phố Nguyễn Văn Cừ, quận Long Biên, Hà Nội, chiều 13/8. Ảnh: Minh Quyết/TTXVN

Nhận diện các điểm ngập úng

Theo Công ty Trách nhiệm hữu hạn Một thành viên Thoát nước Hà Nội, do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu ngày càng rõ nét, dự báo của Trung tâm Khí tượng thủy văn quốc gia, năm 2024, thời tiết tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường, tình hình nắng nóng gay gắt xuất hiện nhiều hơn, kèm theo những trận mưa lớn bất thường, khốc liệt không theo quy luật sẽ thường xuyên diễn ra, bao gồm cả dông lốc, mưa đá.

Do đó, Công ty đã dự báo các điểm úng ngập nội thành mùa mưa 2024. Cụ thể, với các trận mưa có lượng mưa dưới 50mm/giờ cơ bản địa bàn thành phố không úng ngập, có thể có một vài vị trí ứ đọng nước do địa hình trũng thấp hoặc hệ thống thoát nước gặp sự cố. Với các trận mưa có lượng mưa 50 -70mm/giờ, thành phố tồn tại 11 điểm úng ngập.

Cụ thể, một số điểm úng ngập như: Quận Đống Đa có 1 điểm tại phố Nguyễn Khuyến (khu vực trước cổng Trường Lý Thường Kiệt); quận Hoàn Kiếm có 2 điểm tại ngã tư Phan Bội Châu - Lý Thường Kiệt và ngã năm Đường Thành - Bát Đàn nhà Hỏa; quận Tây Hồ có 1 điểm ngập tại phố Thụy Khuê (dốc La Pho); quận Hai Bà Trưng có 1 điểm ngập trên phố Minh Khai (đoạn chân cầu Vĩnh Tuy); quận Nam Từ Liêm trên Đại lộ Thăng Long (ngã ba Lê Trọng Tấn, hầm chui số 3, 5, 6 km9+656; nút giao An Khánh) cũng xuất hiện một số điểm ngập...

Với các trận mưa có lượng mưa trên 70mm/giờ và mưa có cường độ cao, tập trung trong thời gian ngắn gây quá tải hệ thống thoát nước, trên địa bàn thành phố phát sinh thêm 19 điểm úng ngập. Cụ thể như: quận Hoàn Kiếm xuất hiện 3 điểm tại Phố Tông Đản (đoạn cổng phụ Thành ủy Hà Nội), phố Đinh Tiên Hoàng (đoạn đài phun nước, Bến xe điện) và 155 Phùng Hưng; quận Bắc Từ Liêm có 3 điểm ngập tại phố Kẻ Vẽ (đoạn ngã 3 chợ Vẽ), tại khu vực nhà ở xã hội Ecohome 3 và khu đô thị Resco...

Lý giải nguyên nhân của hiện tượng úng ngập các địa bàn khi mưa, đại diện Công ty Trách nhiệm hữu hạn Một thành viên Thoát nước Hà Nội cho biết, khu vực đô thị trung tâm có nhiều vị trí trũng thấp cục bộ. Hệ thống cống cũ nhỏ xuống cấp, xa nguồn tiêu, tập trung nhiều cơ sở kinh doanh dịch vụ phát sinh nhiều rác, dầu mỡ chưa qua xử lý… Đặc biệt, hệ thống thoát nước chưa được đầu tư xây dựng, cải tạo đồng bộ theo quy hoạch, nhất là các trạm bơm đầu mối và hồ điều hòa. Sông Nhuệ chưa được cải tạo, bị vi phạm lấn chiếm, chưa điều tiết được mực nước một cách chủ động (Trạm bơm Yên Nghĩa vận hành còn hạn chế do vướng công tác giải phóng mặt bằng kênh dẫn La Khê)… Tốc độ đô thị hóa cao, một số tuyến đường, dân cư trũng thấp cục bộ, hệ thống thoát nước lạc hậu (Đại lộ Thăng Long…)

Tiến sĩ, kiến trúc sư Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam cho rằng, có nhiều nguyên nhân dẫn đến việc cứ mưa to kéo dài là Hà Nội bị ngập úng. Trong đó, bên cạnh nguyên nhân do biến đổi khí hậu xuất hiện mưa lớn bất thường với lưu lượng tăng cao còn có nguyên nhân chủ quan là do tốc độ “bê tông hóa”, mật độ nhà cao tầng, thiếu diện tích để điều hòa mặt nước và lấp đi một số hồ tự nhiên; cũng như ý thức kém của một số người dân thả rác vào cống, rãnh đã gây khó khăn cho việc thoát nước làm úng ngập.

Giải "bài toán" chống úng ngập

Trước tình trạng úng ngập vẫn xảy ra thường xuyên gây ách tắc giao thông và bức xúc cho người dân, UBND thành phố Hà Nội đã có kế hoạch và đề xuất một số giải pháp nhằm giải quyết, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong thực tế triển khai công tác thoát nước. Từ đó, khắc phục tình trạng úng ngập khi mưa to trên địa bàn thành phố, đồng thời đẩy nhanh tiến độ đầu tư xây dựng hệ thống thoát nước theo quy hoạch.

Theo Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Dương Đức Tuấn, về giải pháp chung trước mắt, các đơn vị liên quan cần tăng cường quản lý, duy tu, duy trì hệ thống thoát nước; tiếp tục giải quyết các điểm ngập nhỏ lẻ cục bộ và khắc phục sự cố trên hệ thống thoát nước; tăng cường bảo vệ chống lấn chiếm hồ ao, diện tích mặt nước đảm bảo cảnh quan và phục vụ điều hòa thoát nước đô thị...

Các đơn vị kiểm soát thường xuyên giữ mực nước trên hệ thống mương, sông, hồ điều hòa thoát nước theo đúng quy trình; tăng cường dự báo, cảnh báo, xây dựng kịch bản các tình huống cụ thể khi mưa để ứng phó kịp thời. Các đơn vị vận hành hợp lý cụm công trình đầu mối Yên Sở, Bắc Thăng Long - Vân Trì, các cửa điều tiết và trạm bơm tiêu thoát nước chính; triển khai công tác ứng trực giải quyết sự cố úng ngập khi mưa lớn, giảm thiểu mức độ và thời gian úng ngập...

Đối với các giải pháp cụ thể, triển khai lâu dài, thành phố sẽ rà soát, điều chỉnh Quy hoạch thoát nước Thủ đô đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 cập nhật và lồng ghép vào đồ án Điều chỉnh tổng thể Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô. Hà Nội lập kế hoạch phát triển hạ tầng thoát nước và xử lý nước thải đô thị giai đoạn 2026 - 2030; đồng thời, đẩy nhanh hoàn thành các dự án đầu tư để tiêu thoát nước kịp thời, phòng, chống úng ngập cục bộ.

Nhiều chuyên gia cho rằng, muốn giải quyết vấn đề úng ngập ở Hà Nội phải có cách nhìn tổng thể về nguyên nhân và cần có nguồn lực rất lớn, kế hoạch lâu dài như dự báo về quy hoạch thích nghi với biến đổi khí hậu gây những trận mưa với lưu lượng nước lớn.

Tiến sĩ, Kiến trúc sư Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam nêu ý kiến, về trước mắt phải có giải pháp giải quyết ngay các điểm úng ngập cục bộ với hệ thống bơm nước công nghệ mới công suất lớn đưa nước đến những nơi đã nghiên cứu trước. Về lâu dài phải điều chỉnh quy hoạch thoát nước, hoàn tất hệ thống các trạm bơm giữa nguồn và cuối nguồn.

Hiện nay, để tiêu thoát nước, chống úng ngập, Công ty Trách nhiệm hữu hạn Một thành viên Thoát nước Hà Nội đã và đang triển khai đồng bộ các giải pháp như: Tăng cường công tác dự báo, cảnh báo, theo dõi tình hình thời tiết, xây dựng kịch bản với các tình huống cụ thể; thực hiện duy trì thường xuyên hệ thống cống, rãnh, mương, sông, hồ điều hòa đồng bộ theo lưu vực gắn với các trọng điểm úng ngập; kiểm soát thường xuyên, giữ mực nước đệm khống chế theo quy định trong mùa mưa trên hệ thống mương, sông, hồ điều hòa qua việc vận hành kịp thời hợp lý các trạm bơm…

Công ty đã triển khai các công trình cải tạo, sửa chữa, chống úng, ngập cục bộ và khắc phục các tồn tại, sự cố trên hệ thống thoát nước; xây dựng và thực hiện tốt phương án ứng trực 24/24 giờ để giải quyết thoát nước khi mưa, triển khai đầy đủ các giải pháp xử lý cụ thể cho các điểm úng ngập, đọng nước. Công ty phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương giải quyết thoát nước ngõ, xóm; phối hợp với Cảnh sát giao thông, Thanh tra giao thông trong công tác phân luồng đảm bảo an toàn giao thông.